"Nord Ekspress" - pociąg z duszą

Opowiem Wam dziś historię pewnego pociągu. Pociągu, który niegdyś przemierzał setki tysięcy kilometrów i którym podróżowali bogaci w luksusowych wagonach ...

 W roku 1896 belgijska firma Compagnie Internationale des Wagons-Lits wprowadziła do ruchu pociąg o nazwie „Nord – Ekspress".

                     (Zdj, jest własnością publiczną, prawa autorskie
                        do niego wygasły.Fot. Wikipedia)                    

Dwa razy w tygodniu w w latach 1896 – 1914 „Nord Ekspress" pokonywał trasę Paryż Ostenda - Liege - Hanower - Berlin – Landsberg – Chojnice - Królewiec –Eydtkuhnen–Wilno - St. Petersburg i z powrotem. Po roku 1914 jego trasa została skrócona do Królewca.

                        (Dworzec Główny Królewiec, arch.dom)


Trasa pociągu zmieniana była kilkakrotnie. Począwszy od roku 1908, dwa razy w tygodniu, kursował także, poza relacją Berlin – St.. Petersburg do Moskwy, zaczynając swój bieg w Paryżu przez Berlin, Poznań i Inowrocław wprost do Warszawy, gdzie po przesiadce pasażerowie kontynuowali swoją podróż do Moskwy. Po wybuchu I wojny światowej pociąg swój bieg kończył w Warszawie. Od roku 1936 do 1939 jechał trasą Paryż -Warszawa-Białystok-Moskwa.

Na ówczesnej granicy w Eydtkuhnen , z uwagi szersze szyny, pasażerowie„Nord – Ekspress"-u musieli przesiadać się do wagonów przystosowanych do ruchu po rosyjskich torach.

                          (Eydtkuhnen - dworzec,wnętrze, arch. dom)

 Po przekroczeniu granicy odbywała się odprawa celna.

                    (Odprawa celna na dworcu w Wirballen (Wierzbałowo)
                      fot. udostęp, przez miłośnika kolei)


 „Nord – Ekspress" posiadał ekskluzywne, do połowy pomalowane na kolor niebieski wagony osobowe –stąd potocznie zwany był „błękitnym". Przedziały urządzone były jak małe pokoje hotelowe. Każdy z nich wyposażony był także w łazienkę.

                                (Salonka, fot. udostępnione przez
                                 miłośnika kolei)

Pociąg prowadzony był pospiesznymi i oszczędnymi zarazem pruskimi lokomotywami parowymi typu S3. Parowozy produkowane były w latach 1892-1904 przez zakłady Hanomag. Ich projektantem był August von Borries, który dzięki swoim wyjazdom do USA i Wielkiej Brytanii unowocześniał je. Z każdym więc rokiem pociąg prowadzony przez parowóz S3 zyskiwał większą prędkość.

                     (fot. udostępnione przez miłośnika kolei)

 Był to najszybszy pociąg osobowy , który trasę z Berlina do St. Petersburga pokonywał w ciągu 1,5 doby, był tym samym jednym z najszybszych pociągów na świecie. Na odcinku Tczew – Chojnice osiągał prędkość 100 ,3 km/h. Po minięciu Chojnic zwalniał do...97km/h.

 Jak napisałam w drugim akapicie "Nord Ekspress" przejeżdżał także przez Gorzów, niegdyś Landsberg an der Warthe. Na dowód rozkład jazdy.

Wielkim miłośnikiem podróży koleją był  francuski pisarz, Valery Larbaud, który tak oto opisywał swoją fascynację podróży "Nord Ekspressem" w sonecie "Oda"

 
"Użycz mi twego łoskotu, twego jakże płynnego ruchu,
Twego nocnego ślizgania się po Europie świateł.
O luksusowy ekspresie! I niepokojącej muzyki
Która stuka wzdłuż twoich skórzanych korytarzy ze złotym deseniem,
Podczas gdy za lakierowanymi drzwiami z grubą mosiężną klamką
Śpią milionerzy.
Przebiegam nucąc twoje korytarze(...)

Pierwszy raz odczułem słodycz życia
W przedziale Nord-Ekspresu, między Wirballen i Pskowem.
Mknęliśmy przez łąki, gdzie pasterze
Pod grupami drzew podobnymi do wzgórz
Ubrani byli w brudne, zasmolone kożuchy...(...)

Ach! Niechaj te łoskoty i ten ruch
Wejdą w moje wiersze i opowiedzą
Mnie samemu moje życie niewypowiedziane,
Życie dziecka, które nie chce nic wiedzieć i tylko
Wiecznie spodziewa się czegoś, ale czego, nie wie."


tłumaczył Czesław Miłosz

O urokach podróży "Nord Ekspress" - em wspomina także Vladimir Nabokov w swojej autobiograficznej powieści „Speak, Memory", a także Jóżef Mackiewicz we wstępie do powieści pt. :" Sprawa Pułkownika Miasojedowa".



A po latach...


Po opadnięciu „żelaznej kurtyny" pojawiła się możliwość odbycia sentymentalnych podróży linią kolejową z Berlina do Królewca. Wiele nostalgicznych pociągów podążyło tym szlakiem. Jednym z nich był pociąg specjalny, który w maju 2004 roku przejechał przez Gorzów. Widniała na nim tabliczka – „Berlin – Królewiec". Była to nijako przymiarka do uruchomienia linii turystycznej na tej trasie. Niestety na przymiarce się skończyło.
W 2008 roku, grupa polskich, rosyjskich i niemieckich studentów w ramach zajęć uniwersytetu letniego odbyła podróż z kilkoma przesiadkami na trasie legendarnej Kolei Wschodniej, co za tym idzie na trasie, którą przemierzał legendarny „Nord – Ekspress". Podróż trwała dziesięć dni.

Na krótko, uruchomiono bezpośrednie połączenie z Berlina do Królewca. Obecnie nie kursuje już żaden pociąg bezpośredni na tej trasie.


Ps.

(Opracowanie i wyszukiwanie materiałów do w/w tekstu zajęło mi i moim znajomym, miłośnikom kolei ponad rok. A wyszukanie czegokolwiek na ten temat nie było łatwe. To co się udało ustalić publikuję w formie tekstu własnego . Za każdą dodatkową informację będę wdzięczna)


                                 

                                       Pozdrawiam!