Klejnot Pomorza; Stargard

Stargard ( do końca 2015 roku Szczeciński) to jedno z najstarszych miast w Polsce, położone w województwie zachodniopomorskim, na Równinie Pyrzycko - Stargardzkiej, nad rzeką Iną, zaledwie 35 km. od Szczecina.

Początki istnienia osadnictwa datuje się na VI wiek. Prawa miejskie gród uzyskał jednak dopiero w Średniowieczu, w 1243 roku. Rozwojowi miasta sprzyjało położenie przy krzyżujących się szlakach handlowych Więcej nt. historii - KLIK

Mimo licznych kataklizmów i zniszczeń, głównie tych z 1945 roku, kiedy to miasto zostało zniszczone w niemal 95%  można odnaleźć tu liczne ślady pomorskiej historii, a także szczęśliwie odbudowane zabytki.

Stargard od wieków średnich, dzięki swemu położeniu nad spławną rzeką Iną był liczącym się miastem portowym, a w wieku XIV i XV rywalizował o miano pierwszeństwa ze Szczecinem. Pamiątką po owych czasach jest brama w obrębie murów obronnych zwana Bramą Młyńską lub Wodną niegdyś strzegąca dostępu do miasta i portu. Pochodząca z pierwszej połowy wieku XV. Pierwotnie dwie wolnostojące wieże połączone były ze sobą drewnianym mostem. Brama Młyńska od wieków stanowiła symbol miasta; jej sylwetka przedstawiana była na pieczęciach, a także była elementem dawnego herbu. Dziś, ta unikalna na skalę Europy brama, jest jedyną zachowaną bramą miejską, w której prześwicie płyną wody rzeki.

Sercem miasta jest oczywiście Rynek, do dziś pełniący funkcje reprezentacyjne. Kiedyś kwitł tu handel, odbywały się też coroczne Jarmarki Świętojańskie. W jego okolicy mieszkali najbogatsi kupcy, sukiennicy, kramarze i kuśnierze. Z biegiem czasu powstawały tu najdroższe i najwykwintniejsze zajazdy i hotele, a także siedziby redakcji pierwszych lokalnych czasopism. Dziś tylko jedna pierzeja rynku zachowała gotyckie zabudowania. Mieści się w nich muzeum regionalne  KLIK

A także Ratusz. Budynek stanowi przykład przepięknej architektury gotyckiej, ozdobionej imponujących rozmiarów szczytem stanowiącym więcej niż połowę wysokości budynku, z misternymi niemal koronkowymi zdobieniami.

Wznoszony był etapami od wieku XIII. Pierwszy raz spłonął w 1540 roku. Odbudowany dwadzieścia lat później w roku 1635 ponownie strawił go pożar. Zniszczony w 1945 i odbudowany latach 1948-1961  jest dziś siedzibą Urzędu Miasta.

Nie jest to jedyny przykład zachowanej gotyckiej architektury Stargardu. Tuż przy kolegiacie znajduje się kamienica z wieku XV. Dzieje budowy kamienicy nie są znane. Wiadomo natomiast, że wchodziła w ciąg pięciu innych tego typu kamienic i jako jedyna ostała się po pożarze we wspomnianym już 1635 roku. Nazywana Domem Protzena została zniszczona w 1945 roku. Zachowała się jedynie ściana szczytowa, która została odnowiona.

Kamienica zaliczana jest do najświetniejszych gotyckich kamienic w Polsce i znajduje się na Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego KLIK

Stargard posiada do dziś jeden z najcenniejszych kompleksów architektury obronnej, na który składają się nie tylko bramy, baszty, czatownie i mury obronne, ale również system obwałowań z dawnymi fosami i arsenał. Najbardziej okazałą z czterech bram wjazdowych do średniowiecznego miasta, które przetrwały do obecnych czasów jest Brama Pyrzycka

Początki jej budowy wiążą się z budową murów obronnych, a więc z wiekiem XIII. W latach 50-tych XX wieku brama została poddana renowacji.

Po stronie prawej od Bramy Pyrzyckiej znajduje się remontowana aktualnie Baszta Tkaczy z Bastieją Więcej o remoncie - KLIK

Jej nazwa jest dwojaka, pochodzi od cechu tkaczy, który w przypadku konfliktu miał bronić wjazdu do miasta, stąd Baszta Tkaczy i Baszta Lodowa, której nazwa wywodzi się z wieku XVIII, kiedy to w jej lochach  przechowywano lód. Baszta, podobnie jak Dom Protzena jest włączona do Europejskiego Szlaku Gotyku Ceglanego.

Bardzo ciekawym zabytkiem, często omijanym przez turystów jest, neogotycki tunel, stanowiący pozostałość po Baszcie Świętojańskiej, która w wieku XVIII służyła jako więzienie. Górną jej część wyburzono w XIX wieku. Dziś pozostała tylko jej dolna część z tunelem zwieńczonym ostrym łukiem. Tunel ten łączy Stare Miasto z centrum.

Zagubione w komunistycznej zabudowie zabytki stanowią łakomy kąsek dla koneserów architektonicznych perełek. A jest ich wiele. Nie sposób je wszystkie pokazać. W tym wpisie świadomie ominęłam najważniejszy i najpiękniejszy klejnot Stargardu. O nim w następnym opowiadaniu...