Johann Gottlieb Hermann Paucksch i jego (nieistniejące dziś ) imperium

"...dziesięcioma zdrowymi palcami, z trzema markami kapitału zakładowego, z jasną głową i niespożytą wytrwałością i wolą..." te słowa Johanna Gottlieba Hermanna Pauckscha, skierowane do syna, Hermanna juniora są odpowiedzią na pytanie jak J.G.H Paucksch stworzył swoje imperium.

Johann Gottlieb Hermann Paucksch urodził się 13 kwietnia 1816 roku w Landsbergu (od 1945 roku, Gorzów). Przeżył tu 83 lata, umarł 5 maja 1899 roku, w trzy lata po ufundowaniu przez siebie fontanny na Starym Rynku.

Jego rodzicami byli Johann Gottlieb Paucksch z zawodu mistrz tokarski oraz Dorothea z domu Jabelt.
Dzieciństwo i młodość późniejszego fabrykanta wcale nie były łatwe. Wychował się w skromnych warunkach. Jego edukacją zajmował się wuj, z zawodu rymarz, który szybko poznał się na talencie chrześniaka. W Landsbergu zdobył zawód mosiążnik, po czym wyjechał do Berlina. Zatrudnił się w Fabryce Maszyn Braci Freud jako tokarz.

Nie zabrakło mu czasu na naukę. Uczył się w każdej wolnej chwili, co zaowocowało zdobyciem nowego fachu, mistrza - konstruktora maszyn. Swoją postawą, zaangażowaniem i zdolnościami zwrócił uwagę Johanna Heinricha, najmłodszego z braci Freund, który za kilka lat stał się wspólnikiem Pauckscha.

W roku 1842 młody Pausksch wraca do Landsberga i żeni się z Mathilde Louise z domu Brunkow, córką kupca. Ma z nią ośmioro dzieci. Rok po śmierci swojej pierwszej żony, w roku 1855 żeni się ponownie z Anną Karoliną z domu Schröter, córką pastora z Kłodawy. Z tego małżeństwa na świat przychodzi pięcioro dzieci. Dwóch synów później będzie miało niemały wpływ na rozwój firmy ojca.

Pierwszą swoją firmę zakłada w roku 1842. Pierwszy jego warsztat mieścił się przy obecnej ulicy Hawelańskiej, potem w 1846 roku przenosi go na Zawarcie.
W latach 1850/1860 wspólnikiem Pauckscha zostaje Johann Heinrich Freund. Występuje on z berlińskiej firmy Bracia Freud i aż do swojej śmierci w roku 1868 razem prowadzą firmę w Landsbergu o nazwie Paucksch$Freund.

Rok 1870 wiąże się z modernizacją i przebudową fabryki. W tym że roku Paucksch wypuszcza na rynek swój setny kocioł parowy. Za trzy lata będzie mógł pochwalić się pierwszym tysiącem. Ogółem w fabryce wyprodukowano 12.000 szt. kotłów wodno-rurowych. Na światowej wystawie w Paryżu w 1871 prezentuje swoje wyroby i zdobywa Grand Prix.

W roku 1884 jego syn Hermann Johann Heinrich obejmuje stanowisko dyrektora do spraw technicznych i w roku 1885 zdobywa pierwszy swój patent na kotły płomienicowe i falowo-stopniowe oraz rozpoczyna produkcję silników gazowych. Drugi syn, Otto współtworzy z ojcem fabrykę, jednak po 12 latach wycofuje się i zostaje rentierem.

Johann Gottlieb Hermann Paucksch odchodzi na emeryturę. Od pracowników otrzymuje prezent. Jest to figura przedstawiająca kowala z XIX wieku.

Pod koniec XIX wieku Hermann Paucksch junior buduje stocznię, którą rozbudowuje w latach 1910/1911. W 1901 roku wodowany zostaje pierwszy statek pasażerski. Jest to statek śródlądowy zamówiony przez Poznań , elegancki, reprezentacyjny i nowoczesny. W swojej stoczni Hermann Paucksch junior buduje również między innymi pchacze. Ostatni taki pchacz schodzi z pochylni w 1937 roku. Ogólnie wybudował ok. 70 statków, holowników i pchaczy.

W czasie I wojny światowej fabryka zajmuje się już wykonywaniem zamówień na cele wojskowe. Podupada. 

W roku 1923 decyzją Zgromadzenia Ogólnego Akcjonariuszy majątek zostaje przekazany spółce akcyjnej ( Budowa Maszyn i Urządzeń) ze Zgorzelca a w 1926 następuje sprzedaż Oddziału Landsberg, tym samym kończy się pewna epoka.

Produkcja Zakładów Pauckscha obejmowała : kotły parowe lądowe i okrętowe, maszyny parowe, kotły do lokomobili i lokomotyw, silniki gazowe oraz diesla , urządzenia gorzelniane, suszarnie ( do ziemniaków), statki parowe, statki z silnikami diesla, urządzenia wodociągowe. Dodać należy również, że w posiadaniu była również kopalnia węgla brunatnego ( okolice rz. Srebrna) i cegielnia.

Co pozostało dziś po imperium Pauckcha? Willa przy ulicy Wał Okrężny

wybudowana w latach 1875/1876 oraz Fontanna na Starym Rynku

Maszynę parową i cokół pomnika, na którym stało do roku 1941 popiersie Johanna Gottlieba Hermana Pauckscha możemy oglądać przy Spichlerzu.

W listopadzie 2014 roku gościem i zarazem prelegentem wykładów organizowanych  przez Bibliotekę im. Herberta w Gorzowie był prawnuk J. G. H. Pauckscha, Wolfhart Paucksch.

Wcześniej nasze miasto odwiedził w 1997, w  listopadzie 2002 i w roku 2007.

(Fot. 2 i 4 Bogusław Sacharczuk, za pisemną zgodą na publikację, fot. 3 własne)