Stare Miasto Kostrzyn; miasto, którego nie ma ...

Wchodząc na teren Starego Miasta w Kostrzynie nad Odrą wita turystę cisza. Wśród starannie odkopanych ulic i chodników, których bieg wyznaczają kamienne krawężniki prowadzące w nieznane, sterczą fundamenty kamieniczek „zmiecionych'' do wysokości piwnic i  kilka zachowanych kamiennych schodów wiodących do nieistniejących drzwi. 

Ruiny wejścia do domu przy ulicy Tkackiej, pozostałości po kamienicy przy ulicy Berlińskiej są jak relikty dawnej epoki. Wokół  złożone na kupę cegły i kamienie wyglądają jak nagrobki usłane pierwszymi jesiennymi liśćmi. Spacerując po zaułkach i uliczkach, czytając nazwy ulic - ulica Jatki, ulica Apteczna – w wyobraźni maluje się obraz ciągu kamienic i sklepów z pewnością oświetlonych kiedyś latarniami, których światło odbijało się od lśniącej brukowanej kostki...

Wchodząc na ściśle wytyczony niegdyś  rynek, ogołocony dziś z bruku, mija się ograniczone murkiem puste miejsce po renesansowym zamku ze schodami prowadzącymi dawniej do salonów i wieży, dziś donikąd. 

Tuż obok ścielą się gruzowe obrysy zewnętrznych ścian fary z drewnianym, współczesnym krzyżem...

 Nieopodal stoi pusty, niedawno odnowiony, cokół po pomniku Jana Kostrzyńskiego

Oto obraz oazy spokoju, miejsca zabłąkanego w czasie. Nikt nie zdoła poznać do końca tego skrawka kostrzyńskiej starej przestrzeni, nie zdoła poznać losów jej mieszkańców. Zostaje tylko stąpanie  po śladach. Jednak te okruszki niepoznania stanowią idealną dekorację do rozważań o tych, którzy tu mieszkali, kiedy „czas składał się z solidnych godzin odmierzanych piaskiem klepsydry lub zegarkiem z dewizką''.

Oto obraz miasta, którego strzeże i strzec będzie na wieki rawelin "Wilhelm August", bastion "Filip" i "Król". Miasta, które zapewne nie będzie odbudowane.

 Z lotu ptaka wygląda tak (Autor Piotr Baszuk) :

Łyk historii…

Kiedy powstało miasto?  Już w wieku XIII, za czasów panowania na tej ziemi Krzyżaków, ale jego rozkwit datowany jest na czasy Jana z Kostrzyna, kiedy to on Margrabia Jan ( 1513-1571) , Johann von Brandenburg otrzymał w spadku po swoim ojcu Joachimie I Nową Marchię.

Do Kostrzyna przeniósł stolicę z Myśliborza, rozbudował na podwalinach zamku krzyżackiego swój zamek, a miasto otoczył obszernymi obwarowaniami, zwanymi Twierdzą Kostrzyn, z bastionami i rawelinem.

 (Fot. od lewej zamek, w głębi kościół farny, na prawo rynek)

Stąd zarządzał już samodzielnie wszystkimi dobrami i systematycznie je powiększał na drodze reform . Twierdza stopniowo była rozbudowywana przez trzy stulecia. W 1630 roku założono tu pierwszy regularny regiment Hohenzollernów. Podczas wojny siedmioletniej w latach 1756-1763 wytrzymała oblężenie wojska rosyjskiego i silny ostrzał. 

W latach osiemdziesiątych XIX wieku Kostrzyn stał się twierdzą fortową. Wokół miasta zbudowano pierścień czterech fortów : Czarnów, Gorgast, Żabice i Sarbinowo. Forty owe w różnym stanie są zachowane do dziś.

 

Miasto przerwało wieki. Aż do1945 roku, kiedy to, miasto - twierdza stało się strategicznym punktem w marszu wojsk radzieckich na Berlin. 30 marca Armia Czerwona ostrzelała je ciężką artylerią. 20 hektarowe Stare Miasto zostało zniszczone w 95 %.

Powiązany wpis Twierdza Kostrzyn; wczoraj i dziś

(Fot. B. Sacharczuk i Mariusz, za zgodą na publikację, zdj. arch. zasoby B. Sacharczuka)