Korona Ziemi Bańskiej, Banie

Banie położone są w województwie zachodniopomorskim, w powiecie gryfińskim, nad rzeką Tywą. Nazwa Banie, jak podaje Urząd Gminy, pochodzi od: nierównego terenu – kulistych wzgórz, słowa “bania” – łaźnia parowa i niemieckiego słowa „Bahn” – droga. Legenda też głosi, że nazywało się Korona.

Jest to bardzo stara osada, datowana na 5000 – 2000 rok p.n.e. Z okresu epoki kamiennej znaleziono tu ślady osadnictwa ludzkiego. W wieku IX i X stała się grodem obronnym, który który bronił od zachodu dostępu do Ziemi Pyrzyckiej. Dawny gród kasztelański nadany został w 1234 roku przez Barnima I Templariuszom. Po roku 1312, po kasacji Zakonu, stał się własnością Joanitów. W latach 1653 – 1659 Banie znalazły się pod panowaniem szwedzkim, następnie brandenburskim.

W 1945 roku zostało zniszczone w ponad 50 procentach. Nie tylko w wyniku działań wojennych, ale również spalone i rozgrabione przez wojska sowieckie.

W centrum niewielkich Bań stoi granitowy kościół z XIII wieku, wybudowany w 1240 roku przez Templariuszy. Romański kościół spełniał także funkcję także obronną. Kościół usytuowany jest na terenie średniowiecznego cmentarza. Ogrodzony kamiennym murem był trzykrotnie przebudowywany w wieku XV, XVII i XIX. Masywna bryła dzisiejszego kościoła pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych wykonana została z ciosów granitowych, ze stromym dachem i wieżą, którą w roku 1853 rozebrano i na jej miejscu postawiono wąską dzwonnicę z dzwonami o średnicy 2,5 metra.

Wystrój kościoła jest bardzo skromny, ale niepozbawiony zabytków sztuki sakralnej. Znajduje się tu barokowy, drewniany, bardzo skromny ołtarz z 1700 r. i pochodząca z tego samego okresu bogato zdobiona ambona.

Wrażenie robi zabytkowy ołtarz boczny z płaskorzeźbą Ostatniej Wieczerzy.




Na drzwiach wejściowych zachował się ślad po kuli z czasów II wojny światowej.

Tuż przy wyjeździe, przy drodze usytuowana jest gotycka kaplica św. Jerzego z 1417 roku, zbudowana z ciosów granitowych oraz kamienia i cegły, odbudowana w latach 1997-1998. Z nią wiąże się stary obyczaj odgrywania przez mieszczan misteriów Męki Pańskiej. Ostatnie przedstawienie odbyło się tu w roku 1498, kiedy to aktor został śmiertelny ugodzony włócznią. Podczas zamieszania zginęło w tym dniu również kilku mieszczan. Sąd Kościelny zakazał urządzania tego typu widowisk. Dziś w kaplicy dwa razy w roku odbywają się Msze św.

W centrum Bań zachował się także budynek po neoklasycystycznej synagodze z XIX w.

Na obrzeżach miasta, znajduje się zniszczony w czasie reżimu hitlerowskiego i zapomniany przez Boga i ludzi kirkut z jedną jedyną macewą z 1741 roku.

Banie odwiedziłam w upalny lipcowy dzień. Temperatura w cieniu wynosiła ponad 30 stopni. I nazwa “bania” czyli łaźnia parowa pasowała w ten dzień jak nic...