Pauckschmarie; symbol miasta Gorzowa

Johann Gottlieb Hermann Paucksch (Biografia) w roku 1896 ufundował fontannę. 10 tysięcy marek przekazał miastu " z przeznaczeniem na wystawienie w miejscu publicznym dzieł o wartości artystycznej, sugerując, by była to fontanna (...) w miejscu, gdzie stał ratusz". Budowa wymagała aprobaty cesarza Wilhelma II. Ten zgodził się, tym bardziej, że architekt Cuno von Uechtrit - Steinkirch zaproponował sielankową kompozycję. I tak na Starym Rynku, tuż obok Kościoła Mariackiego ( dziś Katedra) stanęła najbardziej reprezentacyjna w mieście fontanna, stanowiąca także symbol miasta. 20.06.1897 osobiście uruchomił fontannę jej fundator.

Figura Marii symbolizowała pracowitość ówczesnych mieszkańców, a dzieci leżące u jej stóp przyszłość rozwijającego się miasta.Chłopiec z młotem i kołem zębatym reprezentował przemysł ( ten w wieku XIX rozwijał się w Landsbergu an der Warthe bardzo szybko), a dwie dziewczynki rybołówstwo i żeglugę warciańską.

Rzeźby w brązie o wadze 1.575 kg odlano w firmie "H. Gladenbeck und Sohn", a piaskowiec, z którego wykonany był cokół i obudowa pochodził z Wartehauer. Pod fontanną umieszczono szalet. Podczas I wojny światowej miastu udało się uchronić rzeźby przed konfiskatą, jednak w 1942 musiało je zdemontować i przeznaczyć na potrzeby wojenne. Dziewiętnastowieczna Fontanna Pauckscha w latach powojennych wyglądała tak. Jak widać na fotografiach  pozbawiona jest i Marii i figur.

Dopiero w roku 1997 fontanna zyskała za pomocą dłuta gorzowskiej rzeźbiarki Zofii Bilińskiej swój XIX wieczny wygląd, wierny oryginałowi. Artystka odtworzyła nieistniejące rzeźby i 2,5 metrową figurę Marii. Projekt i wykonanie zaakceptowano i na 740 lecie miasta i 2 lipca 1997 roku w obecności władz miasta, gorzowian i byłych mieszkańców miasta Landsberg an der Warthe uruchomiono fontannę. Na uroczystości obecny był prawnuk fundatora  Wolfhart Paucksch.

Z czasem fontanna zaczęła wymagać remontu. Od początku istnienia szaletu pod nią obserwowano problemy ze szczelnością niecki. W końcu zamknięto podziemne toalety.  Od września 2007 roku prasa i lokalne media informowały o przygotowaniach do prac remontowych. „Gazeta Wyborcza” pisała - „Rzeźby i elementy z kamienia zostaną odrestaurowane, uzupełnione będą ubytki w piaskowcu"...

We wrześniu 2009 roku , po dwóch latach zapadła wreszcie, ciesząca mieszkańców decyzja o rozbiórce fontanny i jej remoncie, po którym jak wynikało z zapewnień magistratu mielibyśmy mieć „ na ziemi działający wodotrysk, a pod ziemią porządne toalety”. W grudniu tego samego roku nastąpił demontaż figury. Przez prawie trzy miesiące gorzowianie żyli wiarą, że wreszcie doczekają chwili gdy  Maria Paucksch wróci na swoje miejsce i znów z oryginalnego cokołu będzie  patrzeć na swoje miasto.

I oto w marcu 2010 roku oficjalnie ujawniono ,że zniszczono postument z 1897 roku i ma go zastąpić różowy granit. Większość mieszkańców, gorzowscy historycy, a przede wszystkim rzeźbiarka Zofia Bilińska nie kryli oburzenia. Poza aspektem historycznym, wszak rzeźba i cokół stanowią jedno, materiał przeznaczony na nowy cokół i jego kolor budzą odrazę. Rzecznik miasta Jolanta Cieśla jednak wszystkich uspokajała – „ (…) to nieprawda, że ma paskudny kolor, jest bardzo ładny”. Tego samego zdania była ówczesna Pani wice prezydent Urszula Stolarska. Na dowód, na konferencji prasowej pokazała kamień. I wówczas protesty przybrały na sile. Grupa mieszkańców, w tym dziennikarze obywatelscy portalu Moje Miasto Gorzów zorganizowali na Starym Rynku protest, mówiąc stanowcze NIE dla granitu.

Kolejny odbył się 28 kwietnia 2010 roku. Przybrał on formę happeningu. Niestety tym razem, mimo zaproszenia, nie pojawił się nikt z władz miasta. Przybyła natomiast Pauckschmarie (w jej rolę wcieliła się gorzowska aktorka Anna Duk) szukająca nadaremnie swego postumentu.

Walka o stary kamień, z udziałem mieszkańców miasta, historyków, artystów, zawodowych i obywatelskich dziennikarzy, a także mieszkańców miasta trwała pięć tygodni i  zakończyła się sukcesem. 8 czerwca 2011 Maria stanęła na odrestaurowanym cokole z  piaskowca.

Woda jak kiedyś wylewa się z jej wiader i leci po skałce z piaskowca wprost do niecki...

W odbiciu na ścianie hipermarketu, niczym w krysztale, w magiczny czas zbliżającego się Bożego Narodzenia, odbija się sylwetka dziewczyny, która...

...życzy wszystkim  "Wesołych Świąt".

(Fot. 1, 4,5,6 Bogusław Sacharczuk, inne własne i arch. Kurta Mazura)